پێداچوونەوەی گشتی کۆمپانیای icfsme لە عێراق
کۆمپانیای عێراقی بۆ دابینکردنی دارایی پرۆژە بچووک و مامناوەندییەکان (icfsme) وەک یەکەمین دامەزراوەی دارایی نا-بانکی لە عێراق، لە ساڵی 2009 دامەزرا. ئەم کۆمپانیایە بە مۆڵەتی فەرمی لەلایەن وەزارەتی بازرگانییەوە (ژمارەی تۆمارکردن: M/2-72015) و دواتر لەلایەن بانکی ناوەندیی عێراقەوە (مۆڵەتی ژمارە 9/3/3359 لە ساڵی 2011) دەستی بە کارەکانی کرد. ئامانجی سەرەکی icfsme بریتییە لە دابینکردنی قەرزی درێژخایەن بۆ پرۆژە بچووک و مامناوەندییەکان و پیشەوەرانی دەستکاری لە سێکتەرەکانی بازرگانی، خزمەتگوزاری، کشتوکاڵ، پیشەسازی و تەندروستی.
پاشخان و خاوەندارێتی
سەرەتای دامەزراندنی icfsme بە یارمەتییەکی 6 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی لەلایەن USAID لە چوارچێوەی پڕۆگرامی USAID-Tijara دەستی پێکرد. لە ئێستادا، خاوەندارێتی کۆمپانیاکە لە حەوت بانکی پێشەنگی عێراقی و پارەی یارمەتیدەرانی USAID پێکدێت. ئەم مۆدێلی خاوەندارێتییە هاوبەشییەکی بەهێز دەخوڵقێنێت کە توانای دارایی و لایەنی باوەڕپێدراویی کۆمپانیاکە بەرز دەکاتەوە.
مۆدێلی کارکردن و بازاڕی ئامانجدار
icfsme بە مۆدێلێکی قەرزدانی ڕاستەوخۆ کار دەکات، کە تیشک دەخاتە سەر پرۆژە مامناوەندییەکان. بەرهەمەکانیان قەرزی سەرمایەی کار و سەروەت و سامانی جێگیر دەگرێتەوە. کۆمپانیاکە مەترسی قەرزەکان لەگەڵ بانکە هاوبەشەکانیدا دابەش دەکات و پارەکانی گەڕاوەش دووبارە دەخاتەوە ناو سووڕی قەرزدانی نوێ، بەمەش بەردەوام توانای دارایی خۆی بۆ دابینکردنی قەرزی زیاتر بەهێز دەکات. تا کۆتایی ساڵی 2021، کۆمپانیاکە زیاتر لە 90 ملیۆن دۆلاری وەک قەرز دابەشکردووە، کە زیاتر لە 5,900 قەرزی جۆراوجۆری تێدایە و خزمەتی نزیکەی 4,800 پرۆژەی بچووک و مامناوەندی کردووە.
بەرهەمەکان و خزمەتگوزارییەکانی icfsme
icfsme چەندین جۆری قەرزی درێژخایەن پێشکەش دەکات کە بە شێوەیەکی تایبەت بۆ پێداویستییەکانی پرۆژە بچووک و مامناوەندییەکان لە عێراق گونجێندراون.
جۆرەکانی قەرز و مەرجەکانیان
کۆمپانیاکە شەش جۆری سەرەکی قەرز پێشکەش دەکات:
- قەرزی بازرگانی: بۆ سەرمایەی کار و سەروەت و سامانی جێگیر.
- قەرزی خزمەتگوزاری: بۆ باشترکردنی ژێرخانی خزمەتگوزاری و نوێکردنەوەی ئامێرەکان.
- قەرزی کشتوکاڵی: بۆ کڕینی ئامێری کشتوکاڵی، سیستەمی ئاودێری و پەلەوەر و ئاژەڵداری.
- قەرزی پیشەسازی: بۆ کڕینی ئامێری بەرهەمهێنان و فراوانکردنی بازاڕ.
- قەرزی دەستکاری: بۆ پیشەوەرانی دەستکاری وەک دارتاشی، گۆزەگەری و دروستکەرانی جلوبەرگ.
- قەرزی تەندروستی و گەشتیاری: بۆ باشترکردن و فراوانکردنی دامەزراوە تەندروستییەکان و پڕۆژە گەشتیارییەکان.
بۆ هەموو ئەم بەرهەمانە، بڕی قەرزەکە لە 1 ملیۆن دیناری عێراقییەوە دەست پێدەکات تا 25 ملیۆن دیناری عێراقی (نزیکەی 685 بۆ 17,125 دۆلاری ئەمریکی). ماوەی گەڕاندنەوەی قەرز تا 36 مانگە. ڕێژەی سوو دیاریکراوە و 10%ی ساڵانەیە (کە لەلایەن USAID پاڵپشتی دەکرێت)، و ڕێژەی ساڵانەی لەسەد (APR) نزیکەی 10.47%ـە. ئەم ڕێژە نزمە سوودە دەرفەتێکی باش دەڕەخسێنێت بۆ قەرزخوازان.
کرێ و ڕسوم و بارگرانییەکان
کۆمپانیاکە چەند کرێ و ڕسومێک وەردەگرێت:
- کرێی دەستپێک: 1%ی بڕی قەرزەکە.
- کرێی پڕۆسەکردن: 5,000 دیناری عێراقی.
- کرێی دواکەوتن: 1%ی قستی دواکەوتوو.
مەرجێکی سەرەکی بۆ وەرگرتنی قەرز، هەبوونی گەرەنتی (زامن)ـە کە فەرمانبەرێکی حکومی بێت و بڕی مووچەکەی نیوەی قستی مانگانە بگرێتەوە. دابەشکردنی قەرزەکەش بە گواستنەوەی بانکی (بۆ هەژماری بانکی هاوبەش) ئەنجام دەدرێت و کاتی پڕۆسەکردنی داواکارییەکان نزیکەی 10 ڕۆژی کارکردن دەخایەنێت.
پڕۆسەی داواکاری و پێداویستییەکان
پڕۆسەی داواکاری قەرز لە icfsme چەند هەنگاوێکی دیاریکراوی هەیە:
- ناسینی کڕیار (KYC): پێویستە ناسنامەی حکومی (ناسنامەی عێراقی یان پاسپۆرت) و بەڵگەی ناونیشان پێشکەش بکرێت، هەروەها بایۆمەتری قەرزخواز و گەرەنتی (زامن) وەردەگیرێت بەپێی ڕێنماییەکانی بانکی ناوەندیی عێراق.
- خاڵبەندیی باوەڕپێدان: icfsme سیستەمێکی تایبەتی خاڵبەندیی باوەڕپێدانی هەیە کە مەترسیی سێکتەر، شیکاریی داهات، باوەڕپێدراویی گەرەنتی (زامن) و مێژووی پێنج ساڵەی قەرز لەبەرچاو دەگرێت. قەرزەکانی خاڵی بەرز ڕاستەوخۆ پەسەند دەکرێن، لەکاتێکدا حاڵەتە لاوازەکان لەلایەن لیژنەی باوەڕپێدانەوە تاوتوێ دەکرێن.
داواکارییەکان دەتوانرێت لە ڕێگەی ئەپی مۆبایلی icfsme (بۆ iOS و ئەندرۆید)، پۆرتاڵی وێبسایت، یان 12 لقی کۆمپانیاکە لە سەرانسەری عێراق پێشکەش بکرێن. دابەشکردنی پارەکە بە گواستنەوەی بانکی، وەرگرتنی کاش لە لق، یان لە ڕێگەی جزدانی پارەی مۆبایلەوە دەکرێت.
پلاتفۆرمی دیجیتاڵی و گەیشتن بە بازاڕ
icfsme بایەخێکی زۆر بە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکانی دەدات بۆ ئاسانکاریی خزمەتگوزارییەکان و گەیشتن بە ژمارەیەکی زیاتری کڕیاران.
تایبەتمەندییەکانی ئەپی مۆبایل و ئەزموونی بەکارهێنەر
ئەپی "ICF-SME Mobile" کە بەخۆڕایی لەسەر سیستەمی iOS (پێویستی بە iOS 14+ هەیە) و ئەندرۆید (پێویستی بە ئەندرۆید 8+ هەیە) بەردەستە، تایبەتمەندی جۆراوجۆری تێدایە:
- بەدواداچوون بۆ دۆخی قەرز.
- پارەدان بە شێوەی ئەلیکترۆنی.
- خشتەی قەرز و بەیاننامەکان.
- حاسبەی قەرز.
- دۆزینەوەی شوێنی لقەکان.
ئەپی مۆبایلەکە بە تێکڕا ڕیزبەندی 4.2 لە گووگڵ پلەی و 4.1 لە ئەپ ستۆر وەرگرتووە، کە نیشانەی ئەزموونێکی باشی بەکارهێنەر و خێرایی خزمەتگوزارییەکانیەتی. بەکارهێنەران ستایشی ئاسانکاریی بەکارهێنانی ئەپەکە دەکەن، هەرچەندە هەندێک جار سکاڵا لەسەر کاتی چاوەڕوانی لە لقەکان و پێداویستییەکانی بەڵگەنامەی گەرەنتی (زامن) دەکرێت.
ڕووبەری جوگرافی و بنکەی کڕیاران
icfsme لقەکانی لە شارە گەورەکانی عێراق وەک بەغدا، هەولێر، بەسرە، نەجەف، کەربەلا، مووسڵ، کەرکووک، سلێمانی و شەش پارێزگای دیکەدا هەیە. ئامانجی کۆمپانیاکە گەیشتنە بە هەموو 19 پارێزگاکەی عێراق. تا کۆتایی ساڵی 2021، کۆمپانیاکە قەرزی بە نزیکەی 4,800 پرۆژەی بچووک و مامناوەندی دابینکردووە، بە تێکڕا بڕی قەرزەکە 15,170 دۆلاری ئەمریکی بووە.
دۆخی ڕێکخستن و پێگەی بازاڕ
icfsme بە شێوەیەکی فەرمی لەلایەن دامەزراوە حکومییەکانەوە ڕێکخراوە، کە ئەمەش متمانەی بە کڕیاران دەبەخشێت.
مۆڵەتپێدان و چاودێری
icfsme لەلایەن بانکی ناوەندیی عێراقەوە (CBI) مۆڵەتی پێدراوە و وەک دامەزراوەیەکی دارایی نا-بانکی کاری پێدەکرێت. کۆمپانیاکە پابەندە بە ڕێنماییەکانی بانکی ناوەندی سەبارەت بە توانای سەرمایە، شلگوزاری، بەڕێوەبردنی مەترسی و پاراستنی بەکارهێنەر. تا ساڵی 2025، هیچ سزایەک یان ڕێکاری جێبەجێکردن لە دژی تۆمار نەکراوە، کە نیشانەی پابەندبوونی کۆمپانیاکەیە بە یاسا و ڕێنماییەکان.
بۆ پاراستنی بەکارهێنەران، icfsme پابەندە بە خستنەڕووی شەفافانەی ڕێژەی سوو، کرێ و مەرجەکان. هەروەها میکانیزمێکی سکاڵا تۆمارکردنی کڕیارانی هەیە و خولی فێرکاریی دارایی پێش وەرگرتنی قەرزیش بە ناچاری پێشکەش دەکرێت.
دیمەنی کێبڕکێکار و هاوبەشییەکان
لە بازاڕی عێراقدا، icfsme ڕووبەڕووی کێبڕکێ دەبێتەوە لەگەڵ چەند لایەنێک، وەک کۆمپانیای گەرەنتی کرێی عێراقی (ICBG)، لقەکانی پرۆژە بچووک و مامناوەندییەکانی بانکە نەریتییەکان، و ڕێکخراوە ناحکومییە تایبەتەکانی قەرزدانی بچووک (microfinance NGOs). icfsme خۆی جیادەکاتەوە لە ڕێگەی:
- دابینکردنی قەرزی درێژخایەنی تایبەتمەند.
- ڕێژەی سووی کەم کە لەلایەن یارمەتیدەرانەوە پاڵپشتی دەکرێت.
- پڕۆسەی خێرای داواکاریی دیجیتاڵی.
کۆمپانیاکە نزیکەی 10%ی پشکی بازاڕی قەرزی درێژخایەنی بانکی ناوەندیی عێراقی بۆ پرۆژە بچووک و مامناوەندییەکان لە ساڵی 2021دا هەیە. ڕێژەی گەشەی ساڵانەی تێکڕای پۆرتفۆلیۆی قەرزەکانی لە نێوان ساڵانی 2017 بۆ 2021 بریتی بووە لە 18%.
icfsme هاوبەشی لەگەڵ چەندین دامەزراوەی نێودەوڵەتی و ناوخۆیی بەستووە، وەک USAID، IFC بۆ ڕاوێژکاریی بەڕێوەبردنی مەترسی، و سندوقی داهێنانی Orange Corners (لەگەڵ Iraq Venture Partners) بۆ قەرزدانی ستارتەپەکان.
ئەزموونی کڕیاران و ئامۆژگاری کاریگەر
تێگەیشتن لە ئەزموونی کڕیاران و پێشکەشکردنی ئامۆژگاریی گونجاو زۆر گرنگە.
پێداچوونەوە و پشتیوانیی کڕیاران
پێداچوونەوەی کڕیاران لە گووگڵ پلەی بە تێکڕا 4.1 ئەستێرەیە. ستایشکردنێکی زۆر بۆ خێرایی خزمەتگوزاری و ئاسانکاریی بەکارهێنانی ئەپی مۆبایلەکە هەیە. لەگەڵ ئەوەشدا، هەندێک کڕیار سکاڵا لەسەر کاتی چاوەڕوانی لە لقەکان و پڕۆسەی کۆکردنەوەی بەڵگەنامەی گەرەنتی (زامن) دەکەن.
کۆمپانیاکە خزمەتگوزاریی کڕیارانی 24/7 پێشکەش دەکات بە زمانی عەرەبی و ئینگلیزی، بە تێکڕا کاتی چارەسەرکردنی کێشەکان 3 ڕۆژە. چیرۆکی سەرکەوتووی کڕیارانیان هەیە، وەک کێڵگەیەکی پەلەوەر لە بەسرە کە بە قەرزێکی 20 ملیۆن دیناریی عێراقی لە ساڵی 2022 سێ هێندە بەرهەمی زیاد کردووە، یان گرووپێکی کاری دەستکاریی ژنان لە هەولێر کە بە قەرزی دەستکاری لە ساڵی 2023 داهاتیان سێ هێندە زیاد کردووە.
ئامۆژگاری کاریگەر بۆ قەرزخوازانی پۆتانسێڵ
ئەگەر بیر لە وەرگرتنی قەرز لە icfsme دەکەیتەوە، ئەم خاڵانە لەبەرچاو بگرە:
- تێگەیشتن لە مەرجەکان: بە وردی مەرجەکانی قەرز، ڕێژەی سوو و کرێیەکان بخوێنەرەوە. پرسیار بکە ئەگەر شتێک تێنەگەیشتی.
- ئامادەکردنی بەڵگەنامە: دڵنیابە لەوەی هەموو بەڵگەنامە پێویستەکانت (ناسنامە، بەڵگەی ناونیشان، بەڵگەی داهات بۆ خۆت و گەرەنتییەکەت) ئامادەیە پێش پێشکەشکردنی داواکاری.
- پشکنینی باوەڕپێدان: پێشتر بزانە ئایا مەرجەکانی خاڵبەندیی باوەڕپێدانت تێدایە یان نا. ئەگەر قەرزێکی پێشوت هەبووە، دڵنیابە لەوەی بە شێوەیەکی ڕێک و پێک گەڕاندووتەتەوە.
- بەکارهێنانی ئەپی مۆبایل: ئەپی "ICF-SME Mobile" دابگرە و سوودی لێ وەرگرە بۆ چاودێریکردنی قەرزەکەت و ئەنجامدانی پارەدانەکان.
- بەراوردکردن لەگەڵ ڕکابەرەکان: سەرەڕای ئەوەی icfsme خزمەتگوزاریی تایبەت و ڕێژەی سووی پاڵپشتیکراو پێشکەش دەکات، هەمیشە باشترە خزمەتگوزارییەکانی لەگەڵ بانکەکانی دیکە یان دامەزراوە داراییەکانی تر بەراورد بکەیت بۆ دۆزینەوەی باشترین بژاردە بۆ پرۆژەکەت.
- پلانڕێژیی دارایی: دڵنیابە لەوەی پلانێکی پتەوی دارایی داهاتووت هەیە بۆ گەڕاندنەوەی قەرزەکە بە شێوەیەکی ڕێک و پێک، ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ بەدووربوون لە سزای دواکەوتن و پاراستنی مێژووی باوەڕپێدانت.
بە شێوەیەکی گشتی، icfsme خزمەتگوزارییەکی دارایی گرنگ و پێویست پێشکەش دەکات بۆ پرۆژە بچووک و مامناوەندییەکان لە عێراق، بەتایبەتی بەهۆی مۆڵەتی بانکی ناوەندی و ڕێژەی سووی کەم و پلاتفۆرمی دیجیتاڵییەوە. بەڵام وەک هەر بڕیارێکی دارایی، پێویستە قەرزخوازان بە وریایی و ئاگاییەوە نزیک ببنەوە و هەموو لایەنەکان هەڵسەنگێنن.
