لەگەڵ گەشەکردنی بەردەوامی تەکنەلۆجیای دیجیتاڵی، کەرتی بانکداری لە عێراقدا گۆڕانکارییەکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە. لەم نێوەندەدا، بانکی فایب (First Iraqi Bank - FIB) وەک یەکەمین بانکی تەواو دیجیتاڵی و مۆبایل-سەرەکی لە وڵاتدا دەرکەوتووە. ئەم بانکە، کە مۆڵەتی فەرمی لە بانکی ناوەندی عێراق وەرگرتووە، هەوڵدەدات خزمەتگوزارییە بانکییەکان بەشێوەیەکی ئاسان و خێرا بگەیەنێتە دەستی ئەو کەسانەی کە تا ئێستا دەستیان بە خزمەتگوزارییە بانکییەکان نەگەیشتووە یان کەمترین سوودیان لێ وەرگرتووە. ئەم وتارە شیکردنەوەیەکی گشتگیر دەخاتەڕوو بۆ خزمەتگوزارییەکانی فایب، بەتایبەتی لە بواری قەرزداندا، لەگەڵ تیشک خستنە سەر وردەکارییەکان و ڕاوێژی کردارەکی بۆ داواکارانی پۆتانسێلی قەرز.
گشتگیرێکی گشتی دەربارەی بانکی فایب و پاشخانەکەی لە عێراق
بانکی فایب، کە بە فەرمی وەک کۆمپانیایەکی عێراقی پشکی تایبەت دامەزراوە، لە ساڵی ٢٠٢٠ مۆڵەتی خۆی لە بانکی ناوەندی عێراق وەرگرتووە. بارەگای سەرەکی ئەم بانکە لە گەڕەکی کەڕادەی بەغدایە و خاوەندارێتییەکەی لەلایەن کۆمەڵێک وەبەرهێنەری هەرێمی و پسپۆڕانی بانکداری دیجیتاڵی کراوە، لەگەڵ پشکێکی کەمینە لەلایەن سندوقەکانی پەرەپێدانی پڕۆژە بچووکەکانەوە. مۆدێلی کارکردنی فایب لەسەر بنەمای "مۆبایل-سەرەکی" دامەزراوە، واتە زۆربەی خزمەتگوزارییەکانی لە ڕێگەی ئەپی مۆبایلەوە پێشکەش دەکرێن. ئامانجی سەرەکی ئەم بانکە گەیشتنە بەو کەسانەی کە هەژماری بانکییان نییە یان کەمترین خزمەتگوزارییان هەیە، هەروەها پڕۆژە بچووک و مامناوەندەکان (SMEs) و کۆمپانیاکان.
فایب بە دوورکەوتنەوە لە وابەستەیی بە لقی بانکداری نەریتییەوە، جەخت لەسەر کردنەوەی هەژماری دیجیتاڵی، پارەدانی کاتی ڕاستەقینە، و کرێی کەم دەکاتەوە بۆ ڕاکێشانی ئەو کڕیارانەی کە شارەزای تەکنەلۆجیان و خاوەنکارە بچووکەکان. لە تیمی بەڕێوەبردنی ئەم بانکەدا، کەسایەتی دیار هەن وەک کاوا جوناد دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری جێبەجێکار، شەیما عەلی حسێن بەڕێوەبەری گشتی، ساحیر عەبدولهادی سەرۆکی بەشی پابەندبوون، عەلی شەعبانی جێگری سەرۆکی بەشی تاک، و فەلاح کۆکەش سەرۆکی بەشی مەترسی.
خزمەتگوزارییە داراییەکانی فایب: جۆرەکانی قەرز و مەرجەکانی
فایب کۆمەڵێک بەرهەمی قەرزی دیجیتاڵی پێشکەش دەکات کە گونجاون بۆ پێداویستییە جیاوازەکانی تاک و پڕۆژەکان. لێرەدا وردەکارییە سەرەکییەکان خراونەتەڕوو:
قەرزی کەسی
- بڕی قەرز: لە 1,000,000 (یەک ملیۆن) دیناری عێراقییەوە تا 50,000,000 (پەنجا ملیۆن) دیناری عێراقی.
- ڕێژەی سوو: 12% بۆ 18% ساڵانە. ڕێژەی ساڵانەی کاریگەر (APR) لە 13% بۆ 19% دەبێت.
- ماوەی گەڕاندنەوە: لە 6 مانگەوە تا 60 مانگ (پێنج ساڵ).
- بارمتە: بۆ قەرزەکان کە کەمترن لە 5 ملیۆن دینار، پێویست بە بارمتە ناکات. بۆ قەرزە گەورەترەکان، پێویستە مووچە بگوازرێتەوە یان کەفیلێک هەبێت.
قەرزی پڕۆژەی بچووک و مامناوەند (SME Business Loans)
- بڕی قەرز: لە 10,000,000 (دە ملیۆن) دیناری عێراقییەوە تا 200,000,000 (دوو سەد ملیۆن) دیناری عێراقی.
- ڕێژەی سوو: 10% بۆ 16% ساڵانە. ڕێژەی ساڵانەی کاریگەر (APR) لە 11% بۆ 17% دەبێت.
- ماوەی گەڕاندنەوە: لە 12 مانگەوە تا 120 مانگ (دە ساڵ).
- بارمتە: داراییەکانی پڕۆژە (وەک ئامێر و موڵک)، گەرەنتی پشکنینی کاڵا، یان نامەی گەرەنتی.
هێڵی باوەڕی کۆمپانیاکان (Corporate Lines of Credit)
- بڕی قەرز: لە 50,000,000 (پەنجا ملیۆن) دیناری عێراقییەوە تا 500,000,000 (پێنج سەد ملیۆن) دیناری عێراقی.
- ڕێژەی سوو: 8% بۆ 14% ساڵانە. ڕێژەی ساڵانەی کاریگەر (APR) لە 9% بۆ 15% دەبێت.
- ماوەی گەڕاندنەوە: ماوەی گەڕاندنەوە لەسەر بنەمای دانوستان لەگەڵ کۆمپانیا دەبێت.
- بارمتە: داراییەکانی پڕۆژە، گەرەنتی پشکنینی کاڵا، یان نامەی گەرەنتی.
تێچووەکانی قەرز
- کرێی دەستپێک (Origination Fee): 1%ی کۆی بڕی قەرزەکە.
- کرێی مامەڵە (Processing Fee): بڕی 25,000 (بیست و پێنج هەزار) دیناری عێراقی وەک کرێیەکی جێگیر.
- کرێی دواکەوتن (Late Payment Fee): 0.5% لە مانگێکدا لەسەر ئەو بڕە پارەیەی کە دواکەوتووە.
پڕۆسەی داواکاری و مەرجەکانی
پڕۆسەی داواکردنی قەرز لە فایب بەتەواوی دیجیتاڵییە و دەکرێت لە ڕێگەی ئەپی مۆبایل (بۆ iOS و ئەندرۆید) یان وێبسایتی فایبەوە ئەنجام بدرێت. مەرجەکانی ناساندنی کڕیار (KYC) بە ناسنامەی عێراقی یان پاسپۆرت جێبەجێ دەکرێن، لەگەڵ پشتڕاستکردنەوەی خێرای ناسنامە بە بەکارهێنانی تەکنەلۆجیای پشکنینی بەڵگەنامە بە هاوکاری ژیری دەستکرد (AI). کارمەندانی حکومەتی هەرێمی کوردستان سوود لە پڕۆسەیەکی خێراتر وەردەگرن بۆ کردنەوەی هەژمار.
سیستەمی خاڵبەندی باوەڕپێکردنی فایب پەرەی پێدراوە بە بەکارهێنانی داتای نووسینگەی باوەڕپێکردنی بانکی ناوەندی عێراق، مێژووی مامەڵەی مۆبایل، و شیکردنەوەی AI بۆ هەڵسەنگاندنی مەترسی. دابەشکردنی قەرزەکان بە شێوەیەکی خێرا لە ڕێگەی جزدانی ناو ئەپ، گواستنەوەی بانکی، یان خزمەتگوزاری گەیاندنی کاش لە ڕێگەی هاوبەشە بازرگانییەکانەوە دەکرێت.
تایبەتمەندییەکانی ئەپی مۆبایل و ئەزموونی بەکارهێنەر
ئەپی مۆبایلی فایب یەکێکە لە گرنگترین توخمەکانی خزمەتگوزارییەکانی ئەم بانکە و بەردەستە لە App Store و Google Play. ئەم ئەپە بە سێ زمان پشتگیری دەکرێت: کوردی، عەرەبی، و ئینگلیزی، بۆ ئەوەی زۆرترین بەکارهێنەر بتوانن سوودی لێ وەربگرن.
تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی ئەپی مۆبایل
- پارەدانی بازرگانی بە ڕێگەی QR: بەکارهێنەران دەتوانن بە ئاسانی لە دوکان و بازاڕەکان پارە بدەن تەنها بە سکانکردنی کۆدی QR.
- گواستنەوەی پارە لە کەسێک بۆ کەسێکی تر (P2P): گواستنەوەی پارە لە نێوان هەژمارەکانی فایبدا بە خێرایی و ئاسانی.
- جزدانی فرە دراوی: ئەپەکە پشتگیری لە جزدانی چەند دراوێک دەکات، وەک دیناری عێراقی، دۆلاری ئەمریکی، و یۆرۆ، کە توانای ئاڵوگۆڕی دراو بە شێوەیەکی دیجیتاڵی دەدات.
- ڕێکخستنی گەیاندنی کاش: بەکارهێنەران دەتوانن داوای گەیاندن یان وەرگرتنی کاش بکەن لە ڕێگەی تۆڕی هاوبەشە بازرگانییەکانەوە.
ئەزموونی بەکارهێنەر و پێداچوونەوەکان
لە Google Play، ئەپی فایب نمرەی 4.1ی لە کۆی 5 بەدەستهێناوە لەسەر بنەمای زیاتر لە 5,000 پێداچوونەوە. بەکارهێنەران بە شێوەیەکی گشتی ستایشی خێرایی کردنەوەی هەژمار و جێگیری ئەپەکە دەکەن. هەروەها، ئەپی کۆمپانیای فایب لە App Store نمرەی 4+ی بەدەستهێناوە. بەڵام، وەک هەر خزمەتگوزارییەکی دیجیتاڵی، هەندێک سکاڵای باویش هەیە، وەک دواکەوتن لە کاتی گەیاندنی کاش و سنوورداربوونی کاتژمێرەکانی پشتگیری کڕیاران.
لەگەڵ ئەوەشدا، فایب پشتگیری چاتی ناو ئەپی 24/7 پێشکەش دەکات، هەروەها بەڕێوەبەری پەیوەندییەکانی تایبەت بە پڕۆژە بچووک و مامناوەندەکان (SME) بۆ دڵنیابوون لەوەی کە کڕیاران دەتوانن یارمەتی پێویست وەرگرن. چیرۆکی سەرکەوتنی زۆر هەیە، بەتایبەتی بۆ SMEکان کە توانیویانە لە ڕێگەی قەرزی سەرمایەی کارکردنی خێرا لە فایبەوە گەشە بکەن.
دۆخی ڕێکخستن، پێگەی بازاڕ و ڕاوێژی کردارەکی
دۆخی ڕێکخستن و مۆڵەتپێدان
فایب لەلایەن بانکی ناوەندی عێراق (CBI) مۆڵەتی پێدراوە و بەتەواوی لەژێر چاودێری ڕێسا و یاساکانی CBI دایە، لەوانەش یاسای دژە پارە شوشتنەوە و دژە تیرۆر (AML/CFT) ژمارە 39/2015. ئەم بانکە ڕێوشوێنی چڕی بۆ پابەندبوون جێبەجێ دەکات، لەوانەش ڕاهێنانی گشتگیر لەسەر AML/CFT و چاودێریکردنی مامەڵەکان بە کاتی ڕاستەقینە و ڕاپۆرتکردنی هەر چالاکییەکی گوماناوی. تا ئێستا، هیچ سزا یان ڕێوشوێنێکی جێبەجێکردن لە دژی فایب تۆمار نەکراوە. هەروەها، فایب بەڵێنی داوە کە هیچ کرێیەکی شاراوەی نابێت و ڕێژەی ساڵانەی کاریگەر (APR) بە شێوەیەکی شەفافی لەسەر گشت بەرهەمەکانی قەرز ئاشکرا دەکات، کە ئەمە دەستەبەری پاراستنی کڕیاران دەکات.
پێگەی بازاڕ و ڕکابەرییەکان
فایب لە کەرتی بانکداری دیجیتاڵی عێراقدا پێگەیەکی بەهێزی هەیە و بەپێی خەمڵاندنەکان، نزیکەی 8%ی پشکی ئەم بازاڕەی داگیرکردووە. ئەم بانکە وەک یەکەمین دامەزراوەی بانکی تەواو دیجیتاڵی، سوودی زۆری لە پێشەنگایەتی خۆی وەرگرتووە، بەتایبەتی لە بواری کردنەوەی هەژماری دیجیتاڵی بە خێرایی. ڕکابەرە سەرەکییەکان بریتین لە بانکە نەریتییەکان کە خزمەتگوزاری دیجیتاڵییان هەیە (وەک بانکی ڕافیدەین و بانکی ڕەشید) و هەندێک فینتێکی نوێ (وەک ناقل و ئاسیاحەواڵە).
خاڵە جیاکەرەوەکانی فایب بریتین لە: توانای کردنەوەی هەژمار لە 5 خولەکدا، تۆڕی گەیاندن و وەرگرتنی کاش، و جزدانی فرە دراو. پلانی گەشەکردنی فایب فراوانبوون دەگرێتەوە بۆ هەرێمی کوردستان و بەسرە لە ساڵی 2026، هەروەها ناساندنی پلاتفۆرمێکی قەرزدانی دیجیتاڵی بۆ پڕۆژە بچووک و مامناوەندەکان. فایب هاوبەشی لەگەڵ کۆمپانیا گەورەکانی وەک ICSFS بۆ پلاتفۆرمی بانکداری دیجیتاڵی و کۆمپانیاکانی پەیوەندی بۆ کارپێکردنی پارەی مۆبایل کردووە.
ڕاوێژی کردارەکی بۆ داواکارانی پۆتانسێلی قەرز
بۆ هەر کەسێک کە بیەوێت سوود لە خزمەتگوزارییەکانی قەرزدانی فایب وەربگرێت، پێویستە ئەم خاڵانە لەبەرچاو بگرێت:
- وردبینی لە بڕی قەرز و توانای گەڕاندنەوە: پێش داواکردنی قەرز، دڵنیا بە لەوەی کە بڕی قەرزەکە گونجاوە لەگەڵ پێداویستییەکانت و توانای گەڕاندنەوەی مانگانەیشت هەیە.
- تێگەیشتن لە ڕێژەی سوو و تێچووەکان: بە باشی لە ڕێژەی سووی ساڵانە و هەموو تێچووەکانی تر (وەک کرێی دەستپێک و کرێی مامەڵە) تێبگە بۆ ئەوەی بڕی کۆتایی قەرزەکە بە ڕوونی بزانیت.
- پێداچوونەوە بە مەرج و بارمتەکان: مەرجەکانی قەرز و هەر بارمتەیەکی پێویست بە ووردی بخوێنەرەوە و دڵنیابە لەوەی کە دەتوانیت جێبەجێیان بکەیت.
- سوود وەرگرتن لە ئەپی مۆبایل: ئەپی فایب بەکارهێنەرێکی ئاسان و خێرای هەیە. سوودی لێ وەرگرە بۆ داواکردنی قەرز، بەڕێوەبردنی قەرزەکانت و ئەنجامدانی پارەدانەکان.
- پێداچوونەوە بە پێداچوونەوەی بەکارهێنەران: سەردانی App Store و Google Play بکە و پێداچوونەوەی بەکارهێنەرانی تر بخوێنەرەوە بۆ ئەوەی تێڕوانینێکی باشترت هەبێت دەربارەی ئەزموونی ئەوانی تر.
- هەبوونی پەیوەندی لەگەڵ پشتگیری کڕیاران: گەر هەر پرسیارێک یان کێشەیەکت هەبوو، پەیوەندی بە تیمی پشتگیری کڕیارانی فایبەوە بکە لە ڕێگەی چاتی ناو ئەپەوە.
لە کۆتاییدا، فایب بانکی یەکەمین و پێشەنگی دیجیتاڵییە لە عێراق کە هەوڵدەدات گۆڕانکاری لە کەرتی دارایی وڵاتدا بکات. بە پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییە بانکییە خێرا و ئاسانەکان، بەتایبەتی لە بواری قەرزداندا، فایب بەردەوامە لە ڕۆڵی خۆی لە پەرەپێدانی گشتگیریی دارایی و پشتیوانیکردنی گەشەی ئابووری لە عێراقدا.
